In hun boek Belief Systems and the Perception of Reality brengen Rutjens en Brandt het meest recente internationale onderzoek samen over de invloed en clash van ideologieën.
De meeste mensen denken dat ze de werkelijkheid objectief waarnemen en dat anderen met dezelfde informatie de wereld op een zelfde wijze ervaren. Niet dus. En steeds vaker lijden verschillen van inzicht tot een ernstig conflict in de publieke en politieke ruimte.
Een ander onderzoek van de Universiteit van Amsterdam lijkt hierop aan te sluiten: namelijk dat mensen zich zelfs bij het nemen van simpele beslissingen overmatig richten op bewijs dat strookt met hun eerder gemaakte keuzes. Kort gezegd: confirmation bias. Deze voorkeur is ook de bron van politieke en sociale polarisatie, simpelweg omdat mensen niet in staat zijn nieuwe feiten in hun bestaande wereldbeeld in te passen.
Publieke instituties hebben een informerende rol in de samenleving, maar worstelen steeds vaker met een groeiende scepsis ten aanzien van hun voorlichting. Voorbeelden zijn de huidige discussies rond vaccinaties en het toenemend aantal ouders dat hun kinderen niet wil laten inenten vanwege wantrouwen in (de voorlichting over) deze vaccinaties.
Wanneer burgers negatief tegenover deze feitelijke voorlichting staan, zoals bij de werkzaamheid van vaccinaties, bestaat de neiging om als reactie de achterliggende ideologie aan te willen pakken of zelfs aan te vallen. Een meer kansrijke benadering zou kunnen zijn om te proberen te begrijpen welke ideologische feiten er voorafgingen aan de argwaan, en vervolgens kritisch naar de eigen boodschap te kijken en deze hierop aan te passen.
