Excuses

Het is nog steeds niet helemaal duidelijk of het Nederlandse kabinet maandag excuses zal uitspreken voor het slavernijverleden. In zijn wekelijkse persconferentie wilde premier Rutte dat nog altijd niet zeggen, maar het lijkt wel te gaan gebeuren.

Rutte houdt maandag een toespraak in het Nationaal Archief in Den Haag. Daarbij zijn aanwezig leden van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden en vertegenwoordigers van de landen van het koninkrijk en Suriname.

Er is weer veel ophef over. Vijf van de zes organisaties die een kort geding hadden aangespannen tegen de excuses op 19 december, zeggen de eventuele excuses van maandag niet te accepteren. Zij vonden dat excuses op 1 juli behoren te worden uitgesproken, wanneer de afschaffing van de slavernij wordt herdacht.

Twee keer eerder betuigde een Nederlands kabinet spijt over het slavernijverleden: in 2001 en 2013. Maar nazaten van slaafgemaakten hebben er sindsdien altijd op gewezen dat een spijtbetuiging niet hetzelfde gewicht heeft als excuses.

Ook was er discussie over wíe de excuses maakt. Sommige groepen vinden dat koning Willem-Alexander dat moet doen, en niet Rutte. Ook is er kritiek op dat minister Franc Weerwind was gekozen om de excuses in Suriname uit te spreken. Dus weer Kaag naar Suriname gestuurd.

Inmiddels liggen allerlei eisen op tafel. Er moet een herstelfonds komen voor nazaten van de slachtoffers. Het discriminerende woord neger moet strafbaar worden gesteld en Zwarte Piet moet uit het publieke domein verdwijnen.

Allerlei belangenorganisaties willen er gelijk financieel gewin voor minderheden uit halen, maar daar heeft Rutte geen oren naar. Sommige actiegroepen willen dat Nederland de binnenlandse schuld van de Caribische eilanden en Suriname gaat kwijtschelden. Het herstelfonds moet daarnaast zwarte culturele instellingen en instituten structureel gaan financieren.

Dat laatste lijkt zinvoller. Het is veel belangrijker om de slavernij in de geschiedschrijving in een juist perspectief te plaatsen, iets wat steeds vaker gebeurt.

Historicus Piet Emmer stelt intussen voor een Nationale Excuusdag in te voeren. Met onze huidige opvattingen vormen de afgelopen millennia immers een bizarre wereld, waarvoor je je blijkbaar voortdurend moet verontschuldigen. Hij soms tal van landen op waar Nederland zich ook heeft misdragen. Die zijn we dus vergeten.