Puzzelstukjes

Het zogeheten Anne Frank coldcaseteam dat beweert dat een Joodse notaris uit lijfsbehoud het adres van het Achterhuis aan de nazi's doorspeelde, blijft bij zijn conclusie. De onderzoekers vinden hun uitleg nog altijd 'het meest waarschijnlijk'. Nogal wiedes, je gaat niet jaren 'onderzoek' weggooien.

De onderzoekers hebben alles uit de kast gehaald, zoals de inzet van de gepensioneerde FBI rechercheur Vince Pankoke. Zo’n dertig scenario’s werden bekeken en slechts één verdiende het predicaat 'meest waarschijnlijk'; het Van den Bergh scenario.

Dat scenario is slechts gebaseerd op een anoniem en reeds lang bekend briefje waarin stond dat de notaris van de Joodsche Raad (!) de schuilplaats van Frank had gedeeld met de Duitsers en dat er meer adressen door hem werden gedeeld. Een kopie van dit briefje vonden onderzoekers in het familiearchief van een politieagent. Daarop is destijds niet verder gerechercheerd. 

De notaris bleef ook na de oorlog lid van de Joodsche Raad, was na een uitgebreid zuiveringsonderzoek geen verdachte en Anne's vader Otto Frank die door de Russen uit Auschwitz werd bevrijd, had een kopie van het briefje en moet als bestuurslid van de LJG Amsterdam de notaris toch echt een keer zijn tegengekomen. 

Ruben Vis van Jonet.nl heeft ook zo zijn twijfels: als het zo is dat de naam van de Joodse notaris van meet af aan in beeld was, dat David Barnouw er twintig jaar geleden al over repte, dan kun je jezelf ook de vraag stellen: voor wie rakel je dit op? Toch vooral om er zelf wereldberoemd mee te worden. Ook aan de publiciteit moet maanden zijn gewerkt. De PR was tot in de puntjes verzorgd. 

Maar: Een anoniem briefje is geen bewijs. Het kan een veronderstelling zijn die uit rancune is geschreven. Er is geen steunbewijs. Normaal gesproken zouden dit soort analyses moeten leiden tot bevragingen van verdachten, maar die leven niet meer.  

Het team gebruikt graag de metafoor van de puzzel. 'We verzamelden zoveel stukjes puzzel dat de beeltenis op de puzzel steeds duidelijker werd. Wat de critici doen, is steeds één stukje nemen om op grond daarvan te concluderen dat dat onvoldoende bewijs is voor onze conclusie.'

Ook een denkfout: de veronderstelling dat er niet meer puzzelstukjes kunnen zijn dan je zelf hebt gevonden.

De onderzoekers moeten van meet af aan de ambitie hebben gehad dat ze het verraad van Anne Frank wel zouden kunnen oplossen. Die drang om te scoren blijkt uit alles, waaronder de raadpleging van een forensisch statisticus. Die het als-dit-dan-dat onderzoek bekroonde met dezelfde conclusies.