Dichtgetimmerd

Het kabinet is volledig van slag door de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen. De politieke kopstukken zijn het zelfs oneens over wat het probleem eigenlijk is.

CDA-leider Hoekstra constateert een enorme kloof tussen Den Haag en de rest van het land. D66-zoekt naar 'wat de drijfveren zijn en wat wij ermee kunnen'. De partij wil een 'grondige analyse' van de verkiezingsuitslag.

Maar analyse moet toch al duidelijk zijn. BBB heeft een fors deel van het voormalig electoraat van het CDA, traditioneel de boerenpartij, overgenomen. De boerenachterban wil het stikstofbeleid niet en een groot deel van Nederland lijkt te daarmee eens te zijn, met uitzondering van de stedelijke linkse partijen.

De BBB krijgt door de verkiezingswinst in alle provincies het voortouw om coalities te vormen. Diezelfde provincies spelen straks een hoofdrol bij de uitvoering van de stikstofplannen van het kabinet. Gezien de opvattingen van de partij, lijkt de hele stikstofmachine vast te lopen.

BBB-leider Caroline van der Plas wil af van dichtgetimmerd coalitieakkoord in de provincie: 'Na 2 jaar evalueren en eventueel bijstellen'

Vooralsnog geldt de huidige stikstofwet. Daarin wordt niet gerept over onteigenen en staat het stikstofdoel op 2035. Er is grote kans dat het daarbij blijft. Die nieuwe wet wordt naar verwachting in juni naar de Tweede Kamer gestuurd. En daar lijkt het nu definitief te sneuvelen.

Lange adem

De provinciale verkiezingen maakten nog eens duidelijk dat Forum voor Democratie in een parallelwereld leeft, ver van de realiteit. De partij werd totaal verpulverd en ging van twaalf zetels naar een zetel in de Eerste Kamer.

Partijleider Thierry Baudet reageerde echter opvallend optimistisch op de grote nederlaag die zijn partij heeft geleden. Het was een project van de lange adem, aldus Baudet. Maar die adem lijkt al te zijn uitgeblazen.

In Urk, het beoogde thuisland, keerde de bevolking gewoon weer terug naar de SGP, terwijl een ander deel BBB koos. FvD leverde 12 procent in. De gemeente Edam-Volendam is ook geen FvD bolwerk meer. Waar de partij in de Noord-Hollandse plaats in 2019 nog 40,8 procent van de stemmen binnenhaalde, was dat nu slechts 5,7 procent.

Baudet klampte zich nog even vast aan een opmerkelijke peiling in de Leeuwarder Courant. Het onafhankelijk onderzoeksbureau Enigma Research onderzocht het voorgenomen stemgedrag van de inwoners van Friesland bij de aanstaande Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart. Het resultaat was volgens FvD 'verbluffend'. Volgens deze peiling kon Forum g rekenen op de stem van maar liefst 12 procent (!) van de Friese bevolking. Het werd een magere 3,6 procent.

De grote vraag is wat deze uitslagen gaan betekenen voor de Tweede Kamer, waar Forum ondanks ruzies en voortdurende ophef vijf zetels bezet en deze positie tot nu toe weet vast te houden. Dat zou kunnen veranderen nu duidelijk is dat een stem op FvD een verloren stem is. 

'We hebben miljoenen mensen bereikt in heel Nederland,' klonk dan ook al als een vervroegd afscheid.

Afstraffing

De BoerBurgerBeweging stevent af op megawinst bij de provinciale verkiezingen woensdag. In vijf provincies eindigt nieuwkomer BBB overduidelijk als grootste partij, ook elders doet de partij van Caroline van der Plas mee om de winst.

De Provinciale Statenverkiezingen lijken uit te draaien op een harde afstraffing voor regeringspartijen: VVD, D66, CDA en ChristenUnie houden in de Senaat nog maar twintig zetels over, aldus I&O Research.

Volgens de nieuwe peiling verliest de VVD dus verder terrein, met nu nog 11 procent van de stemmen in de Senaat. Dat was 14 procent in 2019 en zelfs bijna 22 procent in 2021.

Het stikstofdebat splijt het electorale landschap. BBB lijkt nu de rol over te nemen die Forum voor Democratie in 2019 vertolkte.

Het is wederom een proteststem en die kan nog eens worden versterkt door het boerenprotest vandaag in Den Haag. 

De FvD bleek na zijn zege geen stabiele partij en verloor door interne ruzies het ene Kamerlid na het andere. Ook BBB heeft te weinig politieke ervaring om de zetelwinst op te vangen, en lijkt ook nog eens louter te profiteren van tijdelijke politieke wrijvingen. Wat BBB na de stikstofcrisis te bieden heeft moet nog worden afgewacht.

Uit peilingen in de twaalf provincies die Ipsos met EenVandaag deed, blijkt het vormen van coalities vooral buiten de Randstad ook nog eens zeer lastig te worden. De inhoudelijke posities van de BoerBurgerBeweging of de PVV zorgen ervoor dat nauwelijks of met heel veel moeite politieke consensus wordt bereikt. Al helemaal over stikstof.

Nevenactiviteiten

FvD dient een klacht in over de Avondshow met Arjen Lubach wegens 'desinformatie'. Geheel in stijl begint die klacht met een complot: het programma wordt geproduceerd door de echtgenote van D66-minister Kajsa Ollongren (wink wink) en met de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart in aantocht, kreeg de uitzending op woensdag 1 maart 2023 een wel 'heel opmerkelijk karakter'.

Volgens Forum werd de suggestie gewekt dat de partij zou worden misbruikt als vehikel om (publiek) geld weg te sluizen naar de privérekeningen van bestuurs- en Kamerleden. 'Steeds worden halve en hele onwaarheden gestapeld en geboetseerd tot volkomen onjuiste voorstellingen van zaken'.

Maar Het Knipmes hoorde iets anders: namelijk dat Forum allerlei commerciële activiteiten ontplooit die maar weinig te maken hebben met de behartigen van het landsbelang.

Thierry Baudet participeert samen met fractiegenoten Freek Jansen, Gideon van Meijeren, Ralf Dekker en vice-partijvoorzitter Joris van den Oetelaar bijvoorbeeld in Eerlijk Eten BV, een online bezorgdienst van maaltijdpakketten met verse producten van het Nederlandse boerenland. Ook weer niet gemeld in het Nevenactiviteiten en belangenregister van de Tweede Kamer. Met veel fantasie zou je dit nog een maatschappelijk statement kunnen noemen, maar er moet toch ook aan verdiend worden.

Zoals Baudet ook steeds meer boeken schrijft, waarvoor een aparte Amsterdam Media Group BV werd opgericht, volgens Forum een separate rechtspersoon met privégelden van haar respectieve aandeelhouders. Maar uit KvK gegevens blijkt de uitgeverij alles behalve separaat is.

De conclusie dat volksvertegenwoordigers van FvD zich nauwelijks laten zien in de Tweede Kamer, tenzij er politiek gescoord kan worden, lijkt al evenzeer terecht getrokken. Er zal wel een reden zijn dat Baudet al langere tijd weigert nevenfuncties, extra inkomsten en giften wil melden in het openbare register voor Kamerleden.