Ondermijning

Op de valreep van het oude jaar nog twee opmerkelijke voornemens van het kabinet. Politieke partijen die de democratie ondermijnen of willen afschaffen, moeten om die reden verboden kunnen worden door de rechter. En partijen moeten openheid geven over hun financiën, interne organisatie en hoe ze adverteren. Dat klinkt heel erg als een maatregel om Forum voor Democratie uit het parlement te zetten of flink te muilkorven.

Onlangs deed D66 al een voorstel om de mogelijkheden tot een verbod te verruimen via een simpele wijziging in het Burgerlijk Wetboek. Aanleiding waren uitspraken van Kamerleden van Forum voor Democratie. Maar die methode vindt het kabinet juridisch niet zorgvuldig.

De beoogde Wet op de politieke partijen (Wpp) bundelt de bestaande regels voor politieke partijen en breidt ze uit. Momenteel kan de rechter een politieke partij alleen verbieden als een partij handelt in strijd met de openbare orde – een brede definitie die niet geldt voor politieke partijen specifiek, maar voor elke vereniging of stichting. In plaats daarvan maakt de Wpp het mogelijk dat een partij verboden kan worden wanneer de partij de democratische rechtsstaat wil ondermijnen of afschaffen.

Voor het toezicht op de naleving van de wet wordt een nieuwe autoriteit opgericht, de Autoriteit Wet op de politieke partijen. Wat Forum ongetwijfeld zal zien als een parlementaire politie.

Het kabinet heeft ook een nieuwe rijksbrede strategie tegen desinformatie gepresenteerd. Deze strategie is gericht op het versterken van het publieke debat en het verminderen van de invloed van desinformatie, zo laten minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en staatssecretaris Van Huffelen (Koninkrijksrelaties en Digitalisering) aan de Kamer weten.

Desinformatie kan volgens het kabinet 'schadelijke en ontwrichtende effecten' hebben op de samenleving. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om desinformatie over het verkiezingsproces.

Wel lijkt het kabinet korte metten te willen maken met complottheorieën. Die kunnen volgens het kabinet leiden tot een vurig verzet tegen de gevestigde orde en in ultimo inspireren of leiden tot geweld.  Recente protesten tegen de corona leren dat deze dreiging zich vooral
manifesteert op sociale media, maar ook kan overslaan naar de fysieke ruimte.

Maar het plan van aanpak blijft nogal vaag met 'zorgvuldig modereren, naleven van Europese wet- en regelgeving en open zijn over gebruik van data'. Tenzij ook hiervoor een nieuwe autoriteit wordt opgericht.