Neestemmers

Bij GeenPeil gloeien ze nog na over het referendum. 'GeenPeil heeft gewonnen, gewonnen, gewonnen'. Maar daar staat eigenlijk: 'GeenStijl  heeft gewonnen, gewonnen, gewonnen'. Dat smaakt natuurlijk naar meer. Genoeg onderwerpen waar GeenStijlers een keihard Nee op wil horen.

De Zwitsers, stembuspolitiekers bij uitkomst, moeten wel een beetje lachen om die Nederlanders die met een muisklik stemmen vergaren, in plaats van echte handtekeningen. Ze erkennen de populistische 'bijeffecten'. In EenVandaag kwam 'referendumkampioen' Walter Wobmann zaterdag aan het woord, die als parlementslid voor de de populistische partij in Zwitserland (SVP) met behulp van referenda onder andere een minarettenverbod, en een buitenlanderquotum voor elkaar kreeg. Zijn volgende referendum: het burkaverbod.

Californiërs kunnen er ook wat van: die stemmen voor het verlagen van onderwijsbelasting, tegen het verhogen van wegenbelasting en voor betere wegen. Campagnebureaus zijn inmiddels gespecialiseerd in het verzamelen van handtekeningen. Cut out the middle man.

A.J. Kruiter, oprichter van het Instituut voor Publieke Waarden, roemt bij NRC het Nederlandse poldermodel. Burgers verenigden zich in het middenveld dat in zuilen geclusterd tot belangenafweging kwam. Dat werkt blijkbaar niet meer. Kruiter waarschuwt voor georganiseerde burgerfracties die permanent onvrede willen uiten, met ontevreden thuisblijvers als gevolg. Verreweg het grootste deel van de Nederlanders bracht geen stem uit, dus kregen de tegenstemmers de overhand.

Wat we nodig hebben, aldus Kruiter, is een visie op democratische vernieuwing waar referenda in passen. Referenda als overbrugging van de kloof in plaats van als uiting daarvan. Haast is geboden, voordat de volgende Jan Roos vindt dat de gulden terug moet komen.